رضا نباتی
دو اشکال اساسی در روش های تدریس روخوانی قرآن کریم و هم این طور درعموم کتاب های آموزشی در این باره دیده می شود :
اشکال اول : آموزش بر خواندن معلم استوار است و قرآن آموزان آیات درس را با معلم یا نوار قرائت همخوانی می کنن
اشکال دوم : کلاس درس آموزش روخوانی قرآن به جای مهارت آموزی مبتنی بر قائده محوری است.
شاید برخی از معلمان یا خوانندگان مقاله بر این باور پا فشاری کنند که این روش ها کاملاً صحیح است. در پاسخ به این دوستان باید گفت بسیاری از افراد قادر به روخوانی همه آیات و صفحات قرآن کریم نیستند و تنها می توانند برخی از سوره ها و آیات منتخب مانند آیه الکرسی و... را بخوانند. این مساله مربوط به افراد بزرگسال نیست بلکه در اغلب کلاس ها و جلسات قرآنی این مساله مشاهده می شود.
این مساله مانند آن است که یک دانش آموز بگوید من فقط می توانم کتاب فارسی خود را بخوانم و قادر به خواندن سایر کتاب ها نیستم. یقیناً این نوع آموزش از معلم این دانش آموز پذیرفته نیست زیرا که آموزش او به تعمیم یادگیری نیانجامیده است.
اشکال کار این معلم فارسی و آن معلم قرآن در این است که آموزش به جای آن که بر تقویت حسن بینایی تاکید کند بر حس شنوایی تاکید دارد. و از آن جا که هر فردی برای خواندن, لاجرم نیازمند استفاده از چشم است و برای این کار باید حس بینایی به اندازه کافی مهارت لازم را به دست آورده باشد
به نظر دانشمندان, تنبل ترین عضو بدن, چشم است زیرا تنها ده درصد آن چه را می بیند به مغز مخابره می کند و از سوی دیگر 73 درصد یادگیری از طریق دیدن اتفاق می افتد. بنابر این اگر معلم تکیه آموزش خود را بر شنیدن استوار گرداند, این ده درصد دیدن نیز کاهش می یابد و دانش آموز یا قرآن آموز از طریق شنیدن با کلمات, عبارات و آیات آشنا شده و بر اساس آن چه شنیده تنها همان مطالب را « کلی خوانی» می کند.
درباره ی دلایل بروز اشکال دوم یعنی قاعده آموزی به جای مهارت آموزی نیز در جای خود سخن خواهیم گفت.
اما این دو اشکال از کجا نشات می گیرد ؟
این دو اشکال اساسی که در اغلب روش ها و کتاب های آموزش روخوانی قرآن وجود دارد, از تعدد رسم الخط های رایج درکشور ناشی شده است. رسم الخط های رایج از نظر اعراب گذاری ( ضبط المصحف ) دارای اعراب زائد فراوانی هستند. یعنی علائمی که صرفا برای خوشنویسی و زیبایی خط مصحف شریف نوشته می شوند و بیش تر جنبه سلیقه ای دارند. بودن این علائم نه تنها ضرورتی ندارد بلکه باعث به وجود آمدن مشکلات فراوانی در قرائت می شوند.
به عنوان مثال قرآن آموز این علائم را در کلمه « نُوحِیهَا » می خواند, اما فرد به دلیل عدم اطلاع کافی از علت وجود این علائم, پیوسته دچار اغلاط متعدد می شود. و از آن جا که مخاطب هرگز اجازه طرح این فکر را که امکان اشکال در نوشتار قرآن هست به ذهن خود راه نمی دهد ( به دلیل قداستی که برای قرآن کریم قائل است ), بنابر این خود را مقصر و ناتوان می داند؛ این طز فکر رفته رفته در اثر تکرارهای بعدی قوّت گرفته و منجر به قطع ارتباط فرد با خواندن مداوم قرآن کریم می شود.
منبع :سایت دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی
